De populariteit van fatbikes groeit snel in Nederland. Deze opvallende fietsen met dikke banden en vaak krachtige elektrische ondersteuning zijn geliefd bij jongeren en stadsfietsers, maar de keerzijde wordt steeds duidelijker: ongelukken met gewonden en zelfs doden nemen toe, en de overlast in stadscentra stapelt zich op. Als reactie daarop overwegen gemeenten nu strengere maatregelen, waaronder een verbod op fatbikes in bepaalde gebieden. Amsterdam is de laatste in een rij van steden die ingrijpt, maar ook Enschede laat zien dat lokale politiek sneller kan handelen dan landelijke wetgeving.
De Amsterdamse wethouder van verkeer, Melanie van der Horst (D66), plaatste deze week een video op social media waarin ze de noodklok luidde. Volgens Van der Horst gaat het kabinet te langzaam in het opstellen van landelijke regels voor fatbikes. “Niets doen is geen optie,” benadrukt ze in de video. Daarom wil Amsterdam zelf maatregelen treffen via de Algemeen Plaatselijke Verordening (APV), te beginnen in het Vondelpark.
Waarom fatbikes anders zijn dan gewone fietsen
Fatbikes onderscheiden zich op meerdere manieren van reguliere fietsen of e-bikes. Ze hebben brede banden, vaak meer dan zeven centimeter, zijn minder wendbaar en kunnen hogere snelheden bereiken. Bovendien worden ze regelmatig opgevoerd of met meerdere personen gebruikt. Volgens de Enschedese wethouder Marc Teutelink vormen deze eigenschappen een belangrijke aanleiding voor ingrijpen. “Wij denken dat je fatbikes goed kunt onderscheiden van andere fietsen. Ze veroorzaken specifieke overlast en veiligheidsrisico’s die je bij normale fietsen niet ziet,” legt hij uit.
De fatbikes zijn daardoor volgens hem niet zomaar een modeverschijnsel, maar een structureel probleem. Vooral in drukke stadscentra en op plekken waar veel voetgangers samenkomen, blijken de gevolgen zichtbaar: voetgangers botsen met fietsers, jonge bestuurders nemen risico’s en de kans op ernstige ongelukken neemt toe.
Enschede zet fatbikeverbod in de APV
Amsterdam is niet de eerste stad die deze weg inslaat. In Enschede werd afgelopen zomer een motie van VVD-raadslid aangenomen om fatbikes in het stadscentrum te verbieden. Ook hier wordt de landelijke wetgeving omzeild door het verbod op te nemen in de APV. Het verbod treedt in februari 2026 in werking, waardoor fatbikes dan officieel niet meer in bepaalde gebieden van het centrum mogen rijden. Teutelink benadrukt dat dit specifiek gebeurt op plekken waar overlast het grootst is.
Het Enschedese verbod geldt op bepaalde tijden en locaties. “We richten ons op het centrum en drukke voetgangersgebieden,” zegt Teutelink. “Daar kunnen we aantonen dat de problemen echt door fatbikes komen, en niet door reguliere fietsen of scooters.” Het doel is om de veiligheid te vergroten en de overlast te verminderen, zonder de vrijheid van fietsers in andere delen van de stad volledig te beperken.
Juridische houdbaarheid van het verbod
Hoewel het opnemen van een verbod in de APV juridisch mogelijk is, vergt het wel precisie. “Je kunt niet zomaar zeggen: ‘alle fatbikes verboden’,” legt Teutelink uit. In de APV worden kenmerken beschreven zoals brede banden, buddyzitjes of maximale breedte van de fiets. “Dat is voldoende om de wet toe te passen, maar ook duidelijk voor de gebruiker.”
Volgens de wethouder is de kans groot dat het verbod standhoudt bij een rechtszaak. “We hebben het goed onderbouwd met overlastgegevens en veiligheidsincidenten. Mocht iemand naar de rechter stappen, dan hebben we een sterke case.”
Signaal naar Den Haag
Het lokale verbod heeft ook een bredere boodschap. Teutelink ziet het als een signaal naar de landelijke politiek: fatbikes zijn een nieuw fenomeen dat vraagt om landelijke kaders, maar zolang die er niet zijn, moeten gemeenten zelf maatregelen nemen. “Het zou ideaal zijn als Den Haag ons duidelijke richtlijnen geeft. Maar tot die tijd vinden wij dat we niet kunnen wachten,” aldus de wethouder.
Het demissionaire kabinet werkt momenteel aan regelgeving die een helmplicht voor jongeren tot 18 jaar op fatbikes en e-bikes mogelijk maakt. Daarnaast wordt gekeken naar typegoedkeuringen en leeftijdsgrenzen voor elektrische fietsen. Minister Robert Tieman liet weten dat een apart nationaal verbod op fatbikes er voorlopig niet in zit. Volgens onafhankelijk onderzoek hebben aparte regels weinig effect omdat fabrikanten fietsen makkelijk kunnen aanpassen.
Verzet vanuit de fatbikehandel
Niet iedereen is blij met de plannen. Armando Muis, een handelaar die jaarlijks zo’n 50.000 fatbikes verkoopt, noemt de maatregelen discriminatoir. “Fatshaming noemen we dat. De verantwoordelijkheid ligt bij de bestuurder, niet bij het product,” zegt Muis. Hij verwacht dat de lokale verboden juridisch worden aangevochten en heeft aangegeven naar de rechter te stappen.
Zijn bezwaar is gebaseerd op het argument dat fatbikes technisch geen fundamenteel ander voertuig zijn dan e-bikes. Volgens Muis kunnen gemeenten de overlast ook op andere manieren aanpakken, zoals strengere handhaving van verkeersregels of educatie van jongeren.
Extra maatregelen die gemeenten overwegen
Naast het verbod kijken gemeenten naar aanvullende maatregelen. Zo pleit Teutelink voor een registratieplicht voor fatbikes. Op die manier kan precies worden bijgehouden welke fietsen gebruikt worden en wie verantwoordelijk is bij overtredingen. Ook wordt er ingezet op duidelijke handhaving: waarschuwingen, boetes en controles in de drukste gebieden moeten het verbod effectief maken.
Amsterdam volgt een soortgelijke lijn. Het Vondelpark wordt het eerste proefgebied waar het verbod wordt ingevoerd. Afhankelijk van de resultaten kan het beleid worden uitgebreid naar andere stadsdelen. Het idee is dat lokale maatregelen sneller effect hebben dan landelijke wetgeving, die vaak jaren op zich laat wachten.
Balans tussen vrijheid en veiligheid
De discussie rondom fatbikes raakt een breder thema: hoe behouden we de vrijheid van individuele fietsers, terwijl de veiligheid van de stad en andere weggebruikers wordt gewaarborgd? Volgens beide wethouders is een goed gebalanceerd beleid noodzakelijk. “We willen jongeren niet ontmoedigen om te fietsen, maar we moeten overlast en ongelukken voorkomen,” zegt Teutelink.
De komende maanden wordt duidelijk hoe effectief de maatregelen zijn. In Enschede gaat het verbod in februari 2026 van kracht, terwijl Amsterdam in eerste instantie experimenteert in het Vondelpark. De reacties van bewoners, jongeren en handhavers zullen bepalen of verdere aanscherping nodig is.
Fatbikes bieden plezier en mobiliteit, maar blijken in de praktijk voor overlast en gevaar te zorgen. Gemeenten zoals Enschede en Amsterdam kiezen ervoor niet te wachten op landelijke wetgeving en grijpen in via lokale verordeningen. Met een mix van verbod, handhaving en registratie willen ze de balans herstellen tussen vrijheid, plezier en veiligheid in de stad.
De komende maanden zijn cruciaal: de effectiviteit van de lokale maatregelen, de reacties vanuit de sector en de juridische procedures zullen bepalen of fatbikes structureel aan banden gelegd worden of dat er een compromis wordt gevonden. Eén ding is duidelijk: fatbikes veranderen het stadsbeeld en brengen de discussie over veiligheid en vrijheid op de Nederlandse fietspaden naar een nieuw niveau.
